"Spelen is onmisbaar"
door Koen Timmermans, salesiaan van Don Bosco
Toen Don Bosco ergens in het midden van de 19de eeuw zijn oratorio startte in Turijn, werd al snel duidelijk welke pijlers zijn werk voor en met de jongeren zouden dragen. Het gaat over vier elementen die later als het oratoriocriterium werden omschreven: een oratorio moet een plaats zijn waar gespeeld kan worden (speelplaats), waar jongeren iets leren (leerplaats, school), waar ze zichzelf mogen zijn (leefplaats, thuis) en waar ze openkomen voor de diepere zin van het bestaan (zinplaats, parochie).
Tot op vandaag is dat het criterium voor elke organisatie die in het spoor van Don Bosco wil werken, of het nu een school, een speelplein of een dagcentrum is. Uiteraard komt de ene pijler al wat meer aan bod dan de andere, afhankelijk van de context waarin gewerkt wordt. Op een speelplein ligt de focus bijvoorbeeld meer op het spelen, terwijl een school uiteraard meer gericht is op het leren.
Spel en spelen waren (en zijn) essentieel in Don Bosco’s opvoedingsmethode. In het spel krijgen kinderen en jongeren namelijk de kans om hun verbeelding en hun fantasie de vrije loop te laten en uit te drukken wat in hen leeft. Ze leren er omgaan met elkaar en ontwikkelen er hun sociale vaardigheden. Dat zorgt ervoor dat het spel krachtige groei- en leerkansen bevat. Want het helpt jongeren ook groeien in verantwoordelijkheid: zonder spelregels kan een spel snel ontaarden, en daarom zoeken jongeren zelf naar grenzen en afspraken. Dat maakt van spelen misschien wel de meeste integrale en integrerende manier om het leven te leren.
Don Bosco daagde zijn medewerkers constant uit om actief betrokken te zijn bij het spel en er actief aan deel te nemen. Als opvoeder, leraar, animator … kun je in het spel namelijk veel ontvangen en geven.
Het spel is de ideale manier om het vertrouwen van jongeren te winnen.
Het woord dat op die momenten bij een jongere gezaaid wordt, heeft veel meer kans om wortel te schieten en vrucht te dragen. Het speelse hoort niet alleen thuis in de uitdrukkelijke spelmomenten: het krijgt een plaats in het hele opvoedingsgebeuren. Speelse elementen integreren in je aanpak en met humor situaties hanteren, dragen bij aan een hartelijke sfeer en werken vaak ontladend.
Don Bosco wist zeer goed wat hij deed toen hij het spel een prominente plaats in zijn oratorio gaf. Het is namelijk onmisbaar in opgroeien van kinderen en jongeren.
Samen spelen breekt open,
doet stillen onstuimig worden,
maakt geweldigen gevoelig.
Spel ontwapent
en plaatst eerlijkheid in het hart
van het leven.
Spel doet zingen
en brengt mensen jong en oud, dicht bijeen.
Wie speelt, heeft lief
en voelt de ander aan tot in het diepste
van zijn vezels.
Spel creëert verbondenheid
en spreekt de taal van vriendschap.
Spelen doet deugd.
